Erst auf Deutsch, then maybe in English

Vrijdag 16 november 2012 - De plannen leken in de la te liggen, maar staatssecretaris voor Onderwijs Rózsa Hofmann haalde ze weer tevoorschijn. Hongaarse leerlingen in het middelbaar onderwijs moeten eerst Duits leren voordat ze aan andere talen kunnen gaan beginnen. Volgens Hofmann, haar team en een aantal pedagogen is het Duits veel moeilijker dan het Engels, dus als leerlingen met Duits beginnen kunnen ze daarna beter andere talen leren.

Soms lijken Hongaren de werkelijkheid toch echt vanaf een heel andere kant te bekijken dan de meeste andere mensen. De hele wereld vraagt om kennis van de Engelse taal, en in Hongarije schuiven ze dat terzijde. Inderdaad zit de Duitse taal gecompliceerder in elkaar dan het Engels, hoewel er ook Hongaren zijn die het Engels veel moeilijker vinden, vooral wat de verschillende tijden betreft en woorden die uit het Latijn stammen. Maar omdat Hongarije nauwe banden heeft met Duitsland, zeker economisch gezien, betekent dat nog niet dat Hongaren als ze geen Engels spreken goed terecht zullen komen. Jonge Hongaren willen het liefste Engels leren omdat ze dan meer kans hebben op werk in Hongarije zelf én in het buitenland. Uit een artikel op Origo.hu blijkt dat het meestal de ouders zijn die hun kinderen aanraden om voor Engels te kiezen.

In dat artikel valt ook te lezen dat als, volgens de door Hofmann gebruikte pedagogische adviezen, leerlingen eerst Engels leren het daarna juist nog moeilijker wordt om andere talen te leren. Ze zouden dan ook niet meer gemotiveerd zijn om nog een tweede of derde taal op te pakken. Maar als Hongaarse jongere heb je die tweede of derde taal niet altijd nodig. Als je na je studie een baan wilt in Hongarije of in het buitenland heb je vaak al genoeg aan een vakgerichte studie of opleiding in combinatie met het Engels. En als je niet over een talenknobbel beschikt ben je al blij als je het examen Duits achter de rug hebt, laat staan dat je dan nog met Engels verder gaat. Mocht je dan toch verder willen studeren of werken in het buitenland dan blijft er, naast Oostenrijk, Duitsland of Zwitserland, maar weinig over. Maar ook binnen Hongarije zelf wordt het Engels als tweede taal steeds belangrijker, in het openbare leven, het bedrijfsleven, de wetenschap, de media en telecommunicatie. Dus waarom zou je het de burgers in eerste instantie willen ontzeggen om daaraan deel te nemen?

Nu de Hongaarse regering probeert zoveel mogelijk landgenoten binnen de grenzen te houden omdat het land letterlijk leegstroomt - volgens onderzoeksbureau Tárki staat bijna twintig procent op het punt te vertrekken - lijkt het alsof Rózsa Hofmann daarmee rekening houdt in haar plannen. Hongaren mogen niet te ver afdrijven van het moederland en als ze het Engels beheersen zijn ze te snel uit beeld. Oostenrijk en Duitsland zijn ouwe makkers, dat voelt als eigen thuis, maar de vensters op de rest van de wereld kunnen maar beter dicht. Voor de Hongaren die wel blijven wordt het communiceren met niet-Hongaren ook een stuk lastiger, want welke Chinees, Keniaan, Portugees, Bulgaar of Argentijn die je tegenkomt op straat, in de kroeg of op het wereldwijde web spreekt er nou Duits?

Hongarije staat van alle EU-landen in het rapport Eurobarometer 2012 op de laagste plaats als het om het beheersen van minstens één vreemde taal gaat en blijkbaar vindt Hofmann dat niet zo erg. Hongaren moeten thuis blijven en dat kan het beste door ze te isoleren van de buitenwereld. Het beperken van de mogelijkheid tot communiceren in het Engels heeft als bijkomend 'voordeel' dat de trouwe thuisblijvers minder worden blootgesteld aan kritische berichtgeving die twijfel zou kunnen zaaien over de 'waarheid' van het huidige Hongarije. Een groot deel van de kritiek op hoe het er nu aan toe gaat in Hongarije komt via Engelstalige media vanuit het buitenland, maar ook van Engelstalige media in Hongarije zelf. Zoals vorig jaar een van de organisatoren van een protestdemonstratie in het Engels zei: 'God zij dank bestaat het internet, anders wisten we hier in Hongarije niet hoe we voorgelogen worden'.

De jeugd heeft de toekomst zeggen ze, maar in Hongarije zien de beleidsmakers dat anders. Enkel de Hongaarse, klein beetje Duitse, toekomst is de juiste. Ook hier geldt: 'Ordnung muss sein!'

Een goede illustratie van wat er mis kan gaan als het Engels niet tot in de puntjes wordt aangeleerd, is het verhaal op Budapestreport.com. Het Centraal Vervoersbedrijf van Boedapest, waaronder het Openbaar Vervoer valt, is sinds een aantal jaar aan het omschakelen naar tweetalige informatie. In het Hongaars en in het Engels. Maar met de nieuwe armbanden die de kaartcontroleurs moeten dragen is iets erg fout gegaan. 'Kaartcontroleur' in het Hongaars wordt 'Inkomstenonderzoek' in het Engels...