Oude grensrivieren worden ruggegraat van groen Europa
Maandag 11 april 2011 - Met het nieuwe 'Unesco Biosfeer Reservaat Mura-Drava- Donau' lijkt natuurbeheer in Centraal-Europa de wind weer flink onder de vleugels te hebben. Na Hongarije en Kroatiё hebben ook Oostenrijk, Sloveniё en Serviё hun betrokkenheid uitgesproken, zodat deze belangrijke ecologische verbindingsschakel tussen de Alpen en de Balkan voortaan kan rekenen op steun van het hoogste niveau.Meer dan 700 rivierkilometers zullen gezamenlijk worden beschermd, zo kwamen de vijf landen eind maart in het Hongaarse Gödöllő overeen. Volgens de WWF is het een primeur dat zo veel landen gezamenlijk één gebied onder hun hoede nemen.
De grotendeels ongerepte riviersystemen van de Mura en Drava behoorden van oudsher tot de verlaten, vaak verboden, grensregio's tussen de vijf landen. Scheepvaart was er nauwelijks en behalve vissers zag je in de bedding alleen wat ontgrondingen. Alleen in de Kroatische sectie van de Drava ligt een serie stuwen, waterkrachtcentrales en bijbehorende stuwmeren, maar daarbuiten hadden de zwarte ooievaar en de zeearend het rijk hier dus alleen. Dit kan nu zo blijven en het is natuurlijk ook voor de trekkende vissen en andere water-gebonden organismen goed nieuws dat ze van de hogere middenloop in Oostenrijk tot aan de lagere delen van de Servische Donau, vrije doorgang zal worden verleend.
Of het hiermee al meteen het Europese Amazone-gebied is, zoals in persberichten te lezen viel, valt nog te bezien. De kern van het plan blijft in de eerste plaats het wetland, het aquatische systeem met de waterlopen en een relatief smalle strook met gallerijbossen en andere habitats op de oevers, langs de kreken en de oude rivierarmen en op de overstromingsvlakten. De meeste van deze gebieden (in totaal 260.000 hectare, - een gebied groter dan Nederlands Limburg) stonden al onder een zekere vorm van bescherming, dus concrete terreinwinst leveren de plannen nauwelijks op.
| De plannen voorzien ook nog in een aanzienlijke zone buiten het natuurgebied. Dit veel grotere gebied, rond 550.000 hectare, is aangewezen als overgangszone wat zal gaan inhouden dat het natuurbelang bij allerlei te plannen en uit te voeren menselijke activiteiten een belangrijke overweging dient te vormen. Nu bestaat dit achterland voor het grootste deel niet uit bos, maar uit kleinschalig cultuurland met vaak ook een zeer hoge biodversiteit. Bij gebrek aan vooruitgang en welvaart hebben de lokale boeren al generaties lang hun waardevolle hooilandjes optimaal bewerkt, met een rijke flora, bijzondere vlinders en andere insecten en zeldzame vogelsoorten als resultaat. | Van 2004 tot 2008 hadden Kroatiё en Hongarije een slepend conflict over de Kroatische plannen voor een nieuwe grote waterkrachtcentrale in de Drava. Hongarije vreesde (en vreest nog steeds) grote schade aan het eco-systeem, waarna door binnenlands verzet en druk van Hongarije en de EU de Kroaten uiteindelijk hun plan voor langere tijd opschortten. Met het nieuwe UNESCO Biosfeer Reservaat lijken Kroatiё én Serviё het signaal te geven dat zij als niet-EU land de voor EU landen geldende Natura 2000 richtlijnen serieus nemen, of in ieder geval de wensen en verplichtingen van de buurlanden op dit punt te respecteren. Ook al blijven er in Kroatiё stemmen opgaan om nieuwe waterkachtcentrales bij te bouwen, - ook in de ongeschonden bedding van de grensrivier. | |||
Als het de plannenmakers serieus is, dan zal dat een erkenning in moeten houden van deze belangrijke functie en speciale positie die boeren in het rivierengebied innemen.Voor de EU gaat het namelijk allang niet meer alleen om de zwarte stern en de Europese moerasschildpad. Zo wijst bijvoorbeeld de 'EU Kaderrichtlijn Water' op de belangrijke kwaliteiten van rivieren als het gaat om waterberging bij overstromingen of als zoetwaterreservoir voor drink- en irrigatiewater. De Europese rivieren worden meer en meer integraal beschermd, waarbij het principe voor wat, hoort wat ook opgeld doet. In Hongarije en andere EU-landen hebben dergelijke richtlijnen en de daaruit voortkomende programma's heel wat boeren in marginale landbouwgebieden van de ondergang behoed en de natuur beschermd. Of dit voor Serviё en Kroatiё zal gaan gelden is nu natuurlijk de vraag. Het mag worden gehoopt, want internationale samenwerking schept natuurlijk internationale verplichtingen. Zeker in zo'n 'Amazone'.
| >>>> Door: | Joost Kingma |