Moe? Ongelukkig? De Hongaar begrijpt u

Vrijdag 6 juni 2014 - Al maandenlang zie ik elke dag wanneer ik van of naar mijn werk loop een prachtig stuk sociaal engagement op een muur gekalkt, in oranje letters: 'Tired? Unhappy? Bring down government.' (zie foto) Eveneens al maandenlang wilde ik het op de foto zetten, maar op de dag dat ik dat eindelijk deed bleken er met witte graffiti stukken onleesbaar te zijn geworden.

Nu kunnen we kort of lang discussiëren over de esthetiek van dit soort uitingen in de publieke ruimte - persoonlijk heb ik al mooiere tags gezien, en ook wel diepere boodschappen. Maar daar gaat het me hier niet om: deze oranje 'oproep' leek me op drie manieren exemplarisch voor de verhouding van Hongaarse jongeren/studenten tegenover politiek.

Ten eerste is daar de absolute banalisering van concepten als opstand, strijd en revolutie. De wat meer Jobbik-gezinden onder de studenten willen zich nog wel eens herinneren wat er in 1848 of 1956 ook al weer gebeurde, en wat er toen zoal op het spel stond. Maar voor het merendeel is politiek (en geschiedenis) niet veel meer dan een hinderlijke reis naar een dorp ver weg om te kunnen stemmen 'omdat iedereen zegt dat dat belangrijk is.' Het lukte de Hongaren niet de toch tamelijke impopulaire regering via de stembus neer te halen - en waarom zou je ook als je enige motivatie een gebrek aan levensvreugde is? Moe blijven we onder een nieuw gezag toch wel.

Dat laatste wordt duidelijk versterkt door het tweede aspect: er wordt niet om het einde van 'the government' geroepen, er wordt simpelweg gezegd: 'bring down government'. Niet deze specifieke regering, maar willekeurig welke - het neerhalen van overheden als een soort tijdverdrijf, niet als iets wat noodzakelijk is voor de vooruitgang van de natie, vrijheid van het volk of meer van zulke leuzen.

Zo nu en dan probeer ik eens te peilen onder mijn studenten hoe het gesteld is met de lust tot revolutie. Dat valt nogal tegen, kan ik u melden. De volkomen apathie jegens politiek en alles wat ermee samenhangt wordt prachtig gesymboliseerd door het ontbreken van een uitroepteken in het muurcitaat. U mag mij een kommaneuker noemen die teveel belang toedicht aan zulke details, maar stelt u zich Marx en Engels eens voor zonder uitroepteken. Dan klinkt hun oproep al gauw als: 'Nou, proletariërs aller landen. Zullen we ons maar verenigen dan? Bij gebrek aan iets beters te doen?' Of Kennedy: 'Best een aardige stad hoor, dat Berlijn.' Reagan, in dezelfde stad: 'Meneer Gorbatsjov. We zouden het reuze waarderen als u deze muur zou neerhalen. Maar als u geen zin heeft, hoeft het niet hoor! Even goede vrienden.'
'
Nee, zonder uitroepteken haalt geen enkele revolutie het. Premier Orbán heeft van deze generatie studenten niets te vrezen.

>>>> Jaap Faber, lector Nederlands aan de KRE in Boedapest