Bureaucratie heeft diepe wortels

Er was binnen kennelijk geen wachtkamer of zoiets. Gelukkig was ik zo wijs geweest mijn dikste jas en een bontmuts aan te doen - maar het was wel heel erg koud. We stonden daar met z'n allen te klappertanden. Je zult het niet geloven maar ik heb daar drie uur lang staan rillen! Eindelijk was het dan zover - ik mocht naar binnen. Nors en kortaf werd ik te woord gestaan. Maar na drie minuten had ik mijn papieren! Drie uur in de kou gestaan en binnen drie minuten mijn vergunning gekregen. O, die Hongaarse bureaucratie! Dat hebben ze vast van de Oostenrijkers geleerd!"

Lange traditie

Inderdaad, de 400 jaar Habsburgse overheersing heeft zijn sporen nagelaten in Hongarije. Het communisme sloot voor wat dat betreft goed aan bij de traditionele Habsburgse politieke cultuur. De neiging om vast te houden aan eenmaal ingesleten gewoonten is groot. Het is zeer menselijk. Zo kan je verklaren, dat Hongarije ook anno 2007  een vrij bureaucratisch land is. Van de werkende bevolking van 4,2 miljoen op 10 miljoen inwoners, zijn er maar liefst achthonderdduizend ambtenaren. Dit grote en kostbare openbaar bestuur is een zware last.  

Je bent veel tijd kwijt in Hongarije om iets te regelen en je moet overal zelf achteraan. En, je moet bij alles tientallen formulieren invullen. Dit stimuleert de corruptie. Wat doe je als een Hongaarse gemeente ambtenaar, die je bouwvergunning behandelt, de vraag stelt: "Wilt u een behandeling van twee weken of van zes maanden?" -  zoals onlangs met een goede Nederlandse kennis van me gebeurde. De Nederlander snapte er eerst niets van. Hij begreep het slechts toen zijn tolk uitlegde, dat dit een kwestie van een enveloppe met wat geld was. Dit zou helpen om de behandeling van zijn bouwvergunning te versnellen. Ja, deze kleine corruptie is bij veel Hongaren verankerd. Dit wil echter niet zeggen dat de mensen er geen hekel aan hebben, dat zij er niet van af willen.        

Of Hongarije ideologisch nu rechts of links zou zijn, we zouden in het gedrag van de mensen op allerlei terreinen van het leven - zoals bureaucratie, ontzag en angst voor de autoriteiten of het onzorgvuldig omgaan met het nemen van een ziektekostenverzekering - steeds veel herkennen uit vroegere tijden. Onder het communisme trad de staat bevoogdend maar ook verzorgend op. Nu ben je meer op jezelf aangewezen. Dit is voor veel mensen pijnlijk en veel mensen kunnen zich niet zomaar losmaken van het eigen verleden. Mentaliteitsverandering is een lang proces. Toch moet die er komen, want de toekomst van Hongarije ligt in de Europese Unie.