'n Heleboel net een klein beetje anders

Zondag 16 augustus 2009 - Vaak genoeg praat ik met Hongaarse vrienden en relaties over situaties waarvoor ik dan met typisch Nederlandse oplossingen kom. En bijna net zo vaak krijg ik als reactie: heel goed, maar wij doen het net een beetje anders.
Heel vaak gaat het ook eigenlijk niet anders, omdat de Hongaarse maatschappij anders is opgebouwd.
Een voorbeeld door Frits Niessen

Er zijn in Nederland politieke groeperingen die de gedachte van een gekozen burgemeester voorstaan en het politiek al vele jaren lang niet voor elkaar krijgen. Hongarije blijkt dan - naar Nederlands inzicht - heel modern, met uitsluitend gekozen burgemeesters.
Iedere Hongaar die een bepaald aantal mensen achter zich krijgt kan zich als burgemeester verkiesbaar stellen. Om mensen achter je te krijgen moet je de steun van een politieke partij hebben, of hele goeie ideeën hebben, of je moet heel erg populair zijn bij sportclubs, of ... populair zijn in de lokale kroeg.

Vooral na de laatste gemeenteraads- en burgemeestersverkiezingen 3 jaar geleden leverde dat merkwaardige situaties op omdat, uit onvrede met de resultaten van de parlementsverkiezingen een paar maanden eerder, politieke aardverschuivingen optraden.
Als voorbeeld noem ik de gemeente Martf?, waar wij wonen.

Gedurende het oude regime was Martf? een voorbeeldgemeente met een bloeiende schoenindustrie, bierbrouwerij, en een enorme plantaardige olieslagerij. Er was een prima infrastructuur, goede opleidingen, een bloeiend cultuurhuis en noem maar op. De gemeente werd financieel zelfs als voorbeeld door het regime in stand gehouden. Toen het oude regime na het opengaan van de grenzen in verval raakte, was de voorbeeld-gemeente niet meer nodig en er werd zelfs geoordeeld dat de voorbeeld-gemeente geen steun meer nodig had. De bierbrouwerij is intussen 3 keer verkocht en de schoenindustrie is bijna volledig naar het buitenland vertrokken. Alleen de olieslagerij staat er nog in volle glorie maar is alleen niet meer voldoende. Het aantal inwoners loopt terug en scholen zijn samengevoegd. Straatnamen zoals de ‘Lenin straat' of de ‘1e mei straat' bestaan nog wel en de namen worden zelfs in stand gehouden.

Maar hoe werkt de macht nou in onze gemeente? Want zelfs nog na de laatste verkiezingen, waarbij ook hier de onafhankelijken met een onafhankelijke burgemeester de macht kregen verandert er ondanks alle verkiezingsbeloftes nauwelijks iets.

Dat werkt dus net een beetje anders ...

Vanwege het risico dat na verkiezingen ondeskundigen, zonder kennis van wetten, regels en regelingen, het voor het zeggen zouden krijgen en/of ongefundeerd vergunningen zouden gaan verstrekken, zijn de gemeentesecretarissen bij wet bijzonder sterk. Na een geslaagde sollicitatie werden ze, maar worden ze nog steeds wat je noemt voor het leven benoemd. Alleen vertrek op eigen verzoek, door pensionering of geforceerd na strafbaar handelen, kan de carrière van een gemeentesecretaris beëindigen.

Zo ook in Martf?. De gemeentesecretaris zit hier - volgens zeggen - al 35 jaar haar stoel warm te houden. Voor wie kan rekenen, dat is al vanaf 1974. Dat is 15 jaar voor het einde van het oude regime. Vanuit de tijd dat alleen de braafste socialisten (of zo U wilt: communisten) het voor het zeggen hadden.

In veel gemeenten is de secretaris machtiger dan de burgemeester en de gemeenteraad samen! Zelfs hier in Martf?, waar de burgemeester een jurist is en zich voor de volgende parlementsverkiezingen wil kandideren, zit de gemeentesecretaris in een mooiere kamer en manipuleert zij de niet deskundige gemeenteraadsleden. Bij stemmingen in de gemeenteraad struikelen daardoor tientallen ontwikkelingsvoorstellen.

Op die manier blijft de invloed van een afgedankt regime dus gewoon voortbestaan en daar kan zelfs een moderne onafhankelijke burgemeester of gemeentebestuur niet tegenop!

Tóch weer een beetje anders dus ...