Hongaarse filmwereld op sterven na dood

Woensdag 6 februari 2013 - In de Uránia bioscoop, een van de allermooiste van het land, bleef het afgelopen weekend vreemd stil onder het rijk bewerkte plafond van de grote zaal. Maar buiten was er meer te doen. Acteurs, regisseurs en cameralieden demonstreerden zaterdag daar voor de deur tegen het beleid van het Hongaars Filmfonds en de Hongaarse regering.

Sinds de oprichting in 1965 ging er geen jaar voorbij, maar nu was het voor het eerst in de lange geschiedenis van het Hongaarse filmfestival 'Filmszemle-Filmschouw' dat het afgelast moest worden. In anderhalf jaar tijd is er namelijk geen enkele nieuwe film uitgekomen. Het totaal uitgeholde subsidiesysteem en een veranderde toewijzing van gelden zorgden ervoor dat er geen film meer te maken viel, geen speelfilms, geen kortfilms en ook geen animatiefilms.

Niet alleen zijn er geen films uitgekomen, ook zitten ruim duizend mensen uit de filmindustrie momenteel zonder werk. Eind 2010 besloot de Hongaarse regering om de geldkraan naar het Hongaarse Fonds Bewegend Beeld (MMK) dicht te draaien, en dat was de genadeslag voor de Hongaarse filmindustrie. Jaarlijks kwamen er 20 tot 25 films uit. Volgens Béla Tarr, een van de beroemdste Hongaarse filmregisseurs, heeft de opvolger van het MMK, het Hongaars Filmfonds, echt alles naar zich toegetrokken en kunnen ze met hun eigen nieuwe regels bepalen wie wel of geen geld krijgt.

De Hongaars-Amerikaanse Andy Vajna, filmproducer in Hollywood van onder meer films zoals Rambo, Terminator, Basis Instinct en Evita werd begin 2011 benoemd tot voorzitter van dat Filmfonds. Vajna liet naar aanleiding van de demonstratie voor de Uránia bioscoop weten dat er op dit moment vijf films min of meer klaar staan en dat dit jaar nog zes films gedraaid gaan worden. Maar ook vertelde hij een paar dagen later dat hij op het punt staat om ontslag te nemen, juist omdat het Filmfonds amper beschikking heeft over geld en nog erger, dat ook de filmsubsidies in het vervolg naar de Magyar Művészeti Akadémia (MMA) gaan. Die organisatie staat onder leiding van de conservatieve regeringsgezinde György Fekete. Het regeringsplan is dat de MMA alle cultuurgelden van de staat binnen zal krijgen, om het dan naar eigen inzicht te verdelen. Zodra dat gebeurt en Fekete het voor het zeggen krijgt, ziet Vajna geen rol meer voor zichzelf weggelegd.