Stank voor dank in Tokaj

Vrijdag 8 februari 2013 - Nog geen dag na het bericht dat het wijnhuis Tokaj Kereskedőház weer een goede jaaromzet had behaald en dat de export naar Rusland flink was gestegen, werd hoofddirecteur István Kiss ontslagen. Hij had op 29 januari tijdens het twintigjarig jubileum van het bedrijf nog net verteld hoe goed het er allemaal voorstond. Per 1 februari moest Kiss opstappen, het in handen van de staat zijnde moederbedrijf MNV Zrt. wil niet met hem verder.

Over het ontslag geven beide partijen geen commentaar, het ontslag zou in goede verstandhouding en met wederzijdse goedkeuring tot stand gekomen zijn. Toch blijft het gissen naar de werkelijke reden. Onder leiding van István Kiss heeft het wijnbedrijf zich ontwikkeld van een op de oude communistische leest geschoeide coöperatie, in Hongarije altijd goed voor wantrouwen en cynisme, tot een modern bedrijf met een beter imago. Natuurlijk produceren ze nog steeds goedkope bulk, maar in de laatste jaren worden er ook meer en meer betere, zelfs internationale prijswinnende, kwaliteitswijnen gemaakt. Het bedrijf is een van de grootste in de Tokaj regio, zowel wat de eigen wijngaarden betreft en als opkoper van druiven van andere wijnbouwers.

Juist dat slechte imago van het bedrijf, en dan voornamelijk binnen de wijnbranche zelf - consumenten kochten heus wel die goedkope wijntjes van onder de 1000 forint - was reden voor ophef en vele rechtszaken tot aan het hoogste gerechtshof. Begin 2008 spande het bedrijf een rechtszaak aan tegen wijnjournalist Péter Új die in een bijlage van de krant Népszabadsag de goedkope wijnen van Tokaj Kereskedőház 'vieze troep' noemde, in het Hongaars 'szar - stront'. Het bedrijf vond dat je wijn geen stront mag noemen en dat hun goede naam was geschaad.

Een langslepend en tragikomisch rechtsproces over persvrijheid en ethiek was het gevolg. Hongaarse rechters kwamen tot de conclusie dat je een product geen stront mag noemen. Maar in mei 2012 kwam dan eindelijk de definitieve uitspraak van het Hooggerechtshof. Wijn mag wel stront genoemd worden! Die uitspraak was mede te danken aan het inzetten van het Europese Hof in Straatsburg door de organisatie voor persvrijheid TASZ, en het Europese Hof vond dat de persvrijheid in het geding kwam. De voormalig directeur István Kiss werkte al die jaren tijdens de rechtszaken bij Tokaj Kereskedőház. Ondanks alle goede jaarcijfers werd hij afgedankt, en het is hem niet gelukt de stank van stront kwijt te raken. Zou dat misschien de reden voor zijn ontslag geweest zijn?