Gyöngyöspata: lokale vechtpartij en politieke messenslijperij

Vrijdag 29 april 2011 - Een bloedige vechtpartij afgelopen week in Gyöngyöspata heeft niet alleen in het dorp de spanningen tot grote hoogte opgevoerd. Ook de rest van het land komt in de ban van de problemen. Dankzij de Jobbik staat het roma-probleem (wat dat dan ook precies mag zijn) nu bovenaan de agenda en zowel zij, als de linkse oppositiepartijen proberen er politiek garen bij te spinnen.

Vechtpartij

Over de exacte toedracht van de vechtpartij lopen de verklaringen uiteen. Feit is dat er vijf gewonden vielen: één minderjarige zigeunerjongen en vier burgerwachten, waarvan één ernstig.

Volgens videobeelden lijkt het te zijn begonnen toen een aangeschoten burgerwacht zijn plasje in de verkeerde straat liet lopen. Op de video is te zien en te horen hoe de plasser, het geroep van zijn collega's negerend, zich in de richting van een alleen hoorbare groep mensen begeeft, buiten het bereik van de camera. Even later komen de vier burgerwachten hem te hulp rennen. Er zijn geluiden van de vechtpartij te horen en na een dikke minuut rijdt er een politiewagen door het beeld. Eén van de burgerwachten blijkt met een stoeptegel te zijn geslagen en meerdere ernstige verwondingen te hebben opgelopen.

Volgens de verklaringen van de Roma vielen de burgerwachten zonder aanleiding de minderjarige jongen lastig. De leider van de burgerwachtgroep Véderő, Tamás Eszes, hield het erop dat de vijf door het dorp liepen en door een groep van veertig tot vijftig Roma werden aangevallen. De politie heeft arrestaties verricht. In de dagen na de vechtpartij is er opnieuw een kleine exodus begonnen onder de Roma-vrouwen en kinderen van het dorp.

Politiek en landelijke bemoeienissen

Een dag vóór de vechtpartij was Véderő-leider Tamás Eszes met de aankondiging gekomen dat hij zich verkiesbaar wil gaan stellen als burgemeester van het dorp. Eszes, van het trainingskamp in oprichting, komt daarmee in conflict met de lokale Jobbik leider Oskár Juhász. Deze was al langer betrokken bij de lokale Jobbik demonstraties en acties van de Szebb Jövő burgerwachtgroep. Ook hij wil burgemeester worden.

In de landelijke politiek groeit de ergernis van de regeringspartij. De Fidesz zal een onderzoekscommissie naar het dorp te sturen, waarvoor ook de oppositie is uitgenodigd. Wel kunnen alle politieke partijen er op rekenen dat hun rol in de gebeurtenissen ook tegen het licht gehouden wordt. Dat de Jobbik een duidelijke rol zal spelen staat natuurlijk buiten kijf, maar ook de MSZP en de LMP hebben bijgedragen aan stemmingmakerij en negatieve beeldvorming, zo stelt de Fidesz. De regeringspartij keurt het bijvoorbeeld af dat Ferenc Gyurcsány (MSZP) één miljoen forint aanbiedt om de kosten van vervoer te dekken mochten de Roma weer willen of moeten vluchten. De LMP wordt door Fidesz op één hoop geveegd met 'luidruchtige' civiele groepen en met de Amerikaanse zakenman Richard Field, de eerste persoon die een dergelijke evacuatiehulp bood.

Rondje langs de velden

Fidesz doet dus nu aan 'damage-control', al is het wat laat. 'De roma vluchtten niet en zijn niet geëvacueerd, zij waren op vakantie'. En 'nee, er was geen noodtoestand, de politie was binnen anderhalve minuut ter plaatse'. Wat schutterig misschien, maar eindelijk vastberaden om vastberaden te zijn. Ook zijn er nieuwe wetten aangenomen om meer grip te krijgen op geüniformeerde groeperingen, zoals de Szebb Jővő en verwante extreem-rechtse verenigingen.

De beelden van bloedende burgerwachten luiden onmiskenbaar een nieuwe fase in in het landelijke debat. Van links naar rechts zijn alle 'zuilen' bezig met de vraag wie er nu (allemaal) slachtoffers zijn en op welke manier. Misschien dat er met dit uitzonderlijke moment van nationale ontreddering iets positiefs gedaan kan worden. Anders zal de politiek verder wellicht over lijken gaan.